Cách viết SOP học bổng: Tránh sai lầm khoe thành tích khiến bạn mất điểm

Dạo gần đây, mình có mentor cho một bạn chuẩn bị đi hội nghị ở châu Âu về chủ đề democracy dành cho giáo viên. Đề bài có hai câu hỏi, trong đó một câu có đề bài như sau: Mô tả một ngày đi dạy của bạn.

Mentee nghĩ “Ơ, đơn giản mà, cứ tả lại lịch trình hằng ngày thôi.” Nghe qua thì có vẻ đơn giản, đúng không? Nhưng khoan…

Thực chất, đằng sau câu hỏi này là ẩn ý quan trọng hơn: Bạn tiếp cận việc dạy học như thế nào? Điều gì làm bạn khác biệt? Giá trị cốt lõi của bạn trong giáo dục là gì? Bạn thể hiện “Democracy” như thế nào trong lớp (Bạn nên nhớ Democracy vốn là chủ đề hội nghị) ?

Vậy nên, trước khi cầm bút viết luận, đừng vội vàng “lao” vào câu trả lời ngay. Bước đầu tiên – và cũng là bước quan trọng nhất – chính là hiểu thật rõ câu hỏi và mục tiêu của bài luận. Nếu không, thì sai một li-đi luôn một dặm.

Và dưới đây là 4 bước gợi ý từ một mentor học bổng du học, giúp bạn “trăm trận trăm thắng” khi xử lí đề

𝟏. Đ𝐨̣𝐜 𝐤𝐲̃ 𝐜𝐚̂𝐮 𝐡𝐨̉𝐢!

Nhiều bạn có thói quen đọc lướt đề, nghĩ ngay đến một ý tưởng hay ho và bắt tay vào viết luôn. Nhưng đôi khi, đề bài không đơn giản như bạn nghĩ!

Ví dụ, hãy so sánh hai đề bài này:

• “Kể về một thử thách bạn đã vượt qua và điều đó ảnh hưởng (impact) đến bạn như thế nào?”

• “Kể về một lần bạn thất bại. Bạn đã học được gì từ thất bại đó?”

Nghe có vẻ giống nhau, nhưng thực ra lại khác:

• Câu hỏi đầu tiên tập trung vào sự trưởng thành sau thử thách.

• Câu hỏi thứ hai lại nhấn mạnh vào bài học rút ra từ thất bại.

Khi sửa bài cho các mentee, điều đầu tiên mình làm sẽ là 𝐠𝐚̣𝐜𝐡 𝐜𝐡𝐚̂𝐧 𝐡𝐨𝐚̣̆𝐜 𝐡𝐢𝐠𝐡𝐥𝐢𝐠𝐡𝐭 𝐧𝐡𝐮̛̃𝐧𝐠 𝐭𝐮̛̀ 𝐤𝐡𝐨́𝐚 𝐪𝐮𝐚𝐧 𝐭𝐫𝐨̣𝐧𝐠 𝐭𝐫𝐨𝐧𝐠 đ𝐞̂̀ 𝐛𝐚̀𝐢, như: challenge (thử thách), failure (thất bại), growth (trưởng thành), lesson learned (bài học rút ra)…Điều này giúp mình và cả mentee luôn “stay on track”!

𝟐. 𝐗𝐚́𝐜 đ𝐢̣𝐧𝐡 “𝐲́ 𝐚̂̉𝐧” 𝐜𝐮̉𝐚 đ𝐞̂̀ 𝐛𝐚̀𝐢

Bạn còn nhớ câu chuyện ở đầu bài về Hội nghị ở châu Âu không? Đề đôi khi “Nhìn vậy mà hổng phải vậy”. Bản thân mình khi đọc đề hay có thói quen “𝐫𝐞𝐚𝐝 𝐛𝐞𝐭𝐰𝐞𝐞𝐧 𝐭𝐡𝐞 𝐥𝐢𝐧𝐞𝐬” đ𝐞̂̉ 𝐭𝐡𝐚̂́𝐲 đ𝐮̛𝐨̛̣𝐜 “𝐲́ 𝐚̂̉𝐧” của hội đồng tuyển sinh.

Bài luận đại học (College Essay) thường muốn tìm hiểu bạn là ai, bạn có cá tính gì, điều gì làm bạn khác biệt. Họ muốn thấy một con người thực sự với những suy nghĩ, cảm xúc, trải nghiệm.

Bài luận thạc sĩ (SOP, Personal Statement) thì khác. Họ muốn biết bạn có phù hợp với chương trình không, có mục tiêu nghề nghiệp rõ ràng không, có nền tảng vững vàng để theo học không.

Nếu bạn đang giải một đề luận, bạn hãy tự hỏi:

• Hội đồng tuyển sinh muốn hiểu điều gì từ bài viết của mình?

• Mình cần thể hiện phẩm chất gì để gây ấn tượng?

• Câu hỏi này có liên quan gì đến mục tiêu học tập và nghề nghiệp của mình không?

Thấy hơi mệt ha, nhưng tin vui là, không phải đề bài dạng nào cũng yêu cầu bạn phải “read between the lines” đâu. Một số đề học bổng yêu cầu rất rõ ràng bạn phải viết gì và cấu trúc như thế nào…Anw, là một mentor viết luận du học, thì mình thấy mỗi dạng đề có cái thú vui riêng của nó kaka.

𝟑. 𝐗𝐚́𝐜 đ𝐢̣𝐧𝐡 𝐜𝐚́𝐜𝐡 𝐭𝐢𝐞̂́𝐩 𝐜𝐚̣̂𝐧 𝐛𝐚̀𝐢 𝐥𝐮𝐚̣̂𝐧

Khi đã hiểu đề và mục tiêu, bạn sẽ dễ dàng 𝐜𝐡𝐨̣𝐧 đ𝐮̛𝐨̛̣𝐜 𝐠𝐨́𝐜 đ𝐨̣̂ 𝐭𝐢𝐞̂́𝐩 𝐜𝐚̣̂𝐧 𝐩𝐡𝐮̀ 𝐡𝐨̛̣𝐩. Cái này hơi khó giải thích nhưng để mình lấy ví dụ ha:

• Nếu đề bài hỏi về một thử thách → Đừng chỉ kể câu chuyện, hãy tập trung vào bạn đã học được gì.

• Nếu đề bài yêu cầu giải thích vì sao bạn chọn ngành này → Hãy kể về quá trình bạn khám phá niềm đam mê và bước đi cụ thể để theo đuổi nó.

• Nếu đề bài yêu cầu nói về bản sắc cá nhân → Đừng ngại chia sẻ về những điều khiến bạn khác biệt, từ văn hóa, sở thích đến giá trị sống.

𝟒. 𝐇𝐚̃𝐲 𝐯𝐢𝐞̂́𝐭 𝐫𝐚 𝐝𝐚̀𝐧 𝐲́ 𝐭𝐫𝐮̛𝐨̛́𝐜 𝐤𝐡𝐢 𝐯𝐢𝐞̂́𝐭 𝐜𝐡𝐢́𝐧𝐡 𝐭𝐡𝐮̛́𝐜

Nhiều bạn thích viết ngay sau khi xác định ý tưởng, nhưng kinh nghiệm viết và hỗ trợ mentee viết 7749 bài luận cho thấy rằng nếu không có dàn ý, bài luận rất dễ bị lạc đề…tốn bao nhiêu là thời gian, công sức!

Nếu bạn đang bị loay hoay trong việc triển khai ý tưởng, hãy thử:

• Viết một câu trả lời ngắn gọn cho câu hỏi: Mình sẽ trả lời đề bài này theo hướng nào?

• Liệt kê 2-3 ý chính mà bạn muốn truyền tải.

• Xác định câu chuyện hoặc ví dụ phù hợp để minh họa.

Nếu sau khi lập dàn ý mà thấy bài viết không thật sự giải quyết đúng câu hỏi, bạn có thể chỉnh sửa ngay từ đầu, thay vì viết rồi mới nhận ra sai hướng. Đây là lỗi sai bản thân mình gặp rất rất nhiều lần (không chỉ viết luận tiếng Anh mà còn cả những bài viết Tiếng Việt), nên bạn hãy thận trọng nhé!

Đ𝐨̂𝐢 𝐥𝐨̛̀𝐢 𝐤𝐞̂́𝐭

Viết luận du học không khó, nhưng bạn cần hiểu đề bài thật kỹ trước khi đặt bút viết. Giống như khi làm bài thi, nếu hiểu sai đề thì dù viết hay đến đâu cũng không đạt điểm cao. Vậy nên, thay vì vội vã viết ngay, hãy dành thời gian để đọc kỹ câu hỏi, hiểu rõ mục tiêu, xác định góc tiếp cận và lập dàn ý. Chỉ cần làm tốt bước đầu tiên này, bạn sẽ tiết kiệm rất nhiều thời gian và viết được một bài luận có tầm!

Chúc bạn viết luận thật “đầu xuôi đuôi lọt” nhaaa!

Nếu bạn đang bí ý tưởng hoặc không biết làm sao để biến câu chuyện của mình thành một bài luận ấn tượng, đừng ngại inbox mình nhé!